4 mei 2024. In memoriam Alfred en Gonda Michaelis-Swaab

Misschien mag ik, in navolging van Tweede Kamervoorzitter M. Bosma, deze vergadering ook openen met een gedicht. Een indringend gedicht voor deze meidagen. Zeven jaar voor haar dood (2007) schreef Hanny Michaelis onderstaande regels ter nagedachtenis aan haar ouders Alfred Michaelis en Gonda Michaelis-Swaab die beiden op 26 maart 1943 te Sobibor werden vergast. Hanny moest tijdens de oorlog onderduiken. Zij schreef over die oorlogsjaren in haar dagboeken, die onder de titels Lenteloos Voorjaar en De Wereld Waar Ik Buiten Sta werden uitgegeven bij Van Oorschot. Over haar ouders vertelde Hanny in Verst Verleden. Biograaf Nop Maas gaf in maart in eigen beheer het boek Vastgenageld Aan De Rand Van Het Niets uit, met 'herinneringen en opinies' van Hanny Michaelis. Een paar jaar geleden adopteerde ik de gedenkstenen van Alfred en Gonda Michaelis-Swaab op het Holocaust Namenmonument Nederland in Amsterdam. Morgen om 20.00 denk ik aan Alfred en Gonda. Denk ik aan Hanny, die achterbleef en niet kon vergeten. Denk ik aan al die miljoenen die vanwege hun ras, geloof, overtuiging, simpelweg vanwege hun bestaan, meer dan een mensenleven geleden hun onvoorstelbare einde vonden. Laat deze regels van Hanny voor zichzelf spreken in deze opnieuw bedreigende tijden.

Met mijn moeder 
die las en breide tegelijk
en mijn vader
die dag en nacht piano speelde
heb ik jarenlang gepraat,
gelachen en ruzie gemaakt
totdat ze werden ingelijft
bij de legendarische 6 miljoen.
Een getal, waarover na ruim
een halve eeuw nog steeds
wordt geredetwist.

Hun gezichten beginnen te vervagen.
De klank van hun stem is
al bijna ontkleurd. Straks
ben ik er ook niet meer. Dan
zal het zijn alsof wij drieën
nooit hebben bestaan.

Hanny Michaelis (1922 - 2007)